DİJİTAL MADENCİLİK

    Son zamanlarda sık sık karşımıza çıkan veya çıkartılan bir kavram var:

Yeni Dünya Düzeni  ingilizce NWO New World Order. Hiçbir şeyin eskisi gibi olamayacağını ulusların, uluslararası ilişkilerin ve insanlığın artık dijital dönüşüme ayak uydurması gerekliliği savunuluyor. 

Covid-19 pandemisi ile bu dijital dönüşümün daha çok kitlelerce benimsendiği veya eleştirildiği bir dönem oldu. 

Kimine göre sağlıksız kimine göre rahat; Kimine göre etik değerlerin olmadığı kimine göre işlerin hızlandığı bir dünya dijital hayat.

Peki gerçekten dijital dünya olmazsa olmazımız mı artık? İşte bam teli burda. Bilhassa iş hayatında dijitalleşme nasıl olacak,  emek gücü olmadan insan çalışma hayatından soyutlanacak mı? Bu gibi sorular herkesin kafasında. Hele hele son günlerde bir de Metaverse kavramı girdi ki yaşı 50 üstü olanlara bu sanal dünyayı anlatmak öyle kolay değil. Kaldı ki, daha tam manasıyla mektepli yazılım-bilgisayar mühendisleri dahi konuyu idrak edebilmiş değilken 7'den 77'ye herkesin anlamasını da beklemek insafsızlık olur açıkçası.

Endüstri-1.0'dan Endüstri 4.0'a bir yol kateden insanlık Endüstri-4.0'ı  nasıl karşılayacak, buna hazır mı?

Bu arada nedir bu versiyon numarası dediğinizi duyar gibiyim. Google'a yazıp aramak okumak size zahmet olmasın :) 

• Buhar gücü ile makinalaşma Endüstri-1.0
• Petrol ve Elektrik ile makinalaşma-sanayi Endüstri 2.0
• Bilgisayar ve Elektronik gücü ile makinalaşma-sanayi Endüstri 3.0
• Bilgisayar-Yapay Zeka-Nesnelerin İnterneti-Dijital Makinalaşma- Sanayi Endüstri 4.0

İnsanlık tarihi ile aynı geçmişi olan en eski sanayi kolu Madencilik sektörü günümüzde bile asırlar öncesi yöntemler ile üretim yapan küçük işletmeciler vardır. Belki ilkel yöntem diyenler olacaktır ancak şu bir gerçek ki, ilkel denilen yöntemlerin de ekonomik olması avantajken düşük verim olması dezavantaj. Bu bilinçle teknolojik gelişim dijital dönüşümünde ucuz olmayacağının ancak verimin artacağı orta ve uzun vadede ekonomik bir tercih olacağı yadsınamaz. 

Dijital Madencilik dediğimizde son beş yıldır kripto para bitcoin üretimi akıllara gelebilir. Ancak bizim burada sanal madencilik değil hayatımızın her alanında evimizden yollara, beyaz eşyalardan teknolojik aletlere, bisikletlerden uçaklara kadar her eşya madenlerden olduğu gerçek madencilik. 

Açık veya kapalı işletmeler günümüzde çeşitli iş makinaları kullanıyor bunlarda emek gücüne dayalı olarak çalışmaktadır. Dijita Madencilik sistemi ile artık nesnelerin interneti [IoT] yani nesnelerin birbiriyle iletişimini sağlayan yapıların kurulup bunların fiziksel dünya ile siber alanı internet ile birbirine bağlayan akıllı sistemlerdir. Kameralar, sensörler ile bulut denilen depolama ile veriler tek noktadan erişilebilir.

Fazla teknik kavramlara boğmadan en sade şekilde anlatmak da yarar var. Ancak bundan sonra çok duyacağımız bir kelime de blockchain yani blokzincir. Bilgisayar sistemlerinde merkezi bir sunucunun veya güvenilir bir otoritenin kaldırılmasına olanak sağlayarak, merkezi güvenin internet ortamında dağıtılmasına blokzincir denir. Tüm teknolojik gelişmelerin alt yapısı artık blokzincir üzerinden olacaktır.

Blockchain sistemi ile kurulan dijital madencilik yöntemleri ile emek gücünün, hata payının, kazaların en aza indirgendiği bu sistem ile kontrol, hız ve verim artması kesindir. Daha önceden oluşturulmuş yazılımlarla, otomasyonlarla yapay zeka kontrol altındaki otonom iş makinaları, uzaktan kumanda edilebilir araçlar, bant konveyörler, otonom kamyonlar dekapaj işlerini, cevher hazırlama ve zenginleştirme işlemlerini yapabilecek bir sistem demek yanlış olmaz. 

Fizibilite, haritalandırma, modelleme, tenör ve rezerv tespiti, sondaj, jeomorfolojik ve kimyasal analizler, üretim, üretim tahmini, olası tehditler, problemler, iş güvenliği, işçi sağlığı, satış, pazarlama gibi her kategorinin tek bir sistem ile yürütülüp (akıllı izleme)  kontrol edildiği (akıllı kontrol) ve kayıt altına alındığı bir yöntemdir. Akıllı Madencilik de denilen bu dijital sistemde araçların, makinaların tüm çalışmaları birbirleri ile entegreli olarak devam edecektir. Makinalar klasik makinadan ziyade robotik sistem demek daha uygun olacaktır. 

Entegre Yönetim Sistemleride dijital madencilik ile takip edilip kontrol edildiğinde kalite kavramınında sözde değil özde olduğu gerçeği ile karşılaşılacaktır.

Şimdi bu sistemin bana ne faydası olacak diyen girişimci veya patronlar olabilir. Ülkemizde maalesef kısa vadeli kar kazanç hedefi olduğundan bu gibi geleceğin teknolojilerine karşı ön yargılı olabilir. İnsan bilmediğinin düşmanıdır. Dolayısıyla öncelikle dijital madencilik sistemleri hakkında sektördeki tüm mühendislerin eğitimden geçmesi gereklidir. Bunu da yapacak olan Enerji Bakanlığı ve Meslek Odaları ortaklığında bir platformun kurulması ile mümkündür. Disiplinler arası veya çok disiplinli denilen bir platformda Maden, Jeoloji, Bilgisayar ve Endüstri Mühendisleri için DİJİTAL MADENCİLİK  eğitimleri verilmelidir. Yapılacak sınav sonrası başarılı olup yeterlilik kazanan bu mühendisler KOBİ tarzı madenciler başta olmak üzere tüm madenci işverenlere ayrıntılı bir şekilde anlatılmalıdır.

Ülkemizde dijital madencilik %100 olmasa da bazı ocakların bazı bölümlerinde kullanan kurumsal firmaların olduğu bilgisini paylaşabiliriz. Blockchain tabanlı dijital madencilik sistemi ile kamu kurumlarının merkezi ve yerel yönetimlerin denetim mekanizamaları da gelişecek bürokratik engeller aşılacaktır. Akıllı sözleşmeler, akıllı belgeler bu sürecin resmi evrakları olacaktır.