Daimi Nezaretçilik Sistemi Daim Olur Mu?

1985 yılında kabul edilen 3213 numaralı maden kanunumuz da tıpkı anayasamız gibi yamalı poğaça halini almıştır. Bu yamalardan en yenisi 2015 yılında yapılan değişikliklerden birisi teknik nezaretçiliğin kaldırılıp yerine daimi nezaretçilik sisteminin zorunlu olması. 18 Şubat 2016 itibari ile tüm maden sahalarında görevli teknik nezaretçilerin görevleri MİGEM tarafından sonlandırılımış ve en geç bir yıl içerisinde üretim yapılan veya yapılacak olan maden sahasına daimi nezaretçi atanması zaruriyet olmuştur. Aksi olduğu takdirde ise her ruhsat sahası için 30.000TL cezai müeyyidesi, ruhsat sahibi tarafından ödenecektir.

Kısa bu bilgilendirme sonrası, asıl konumuz teknik nezaretçilik ile daimi nezaretçilik sistemini kıyaslamak, eleştiri ve önerilerde bulunmak isterim. Teknik Nezaretçilik sistemi ile I(a) ve I(b) grubundan 5 adet, diğer maden gruplarından da 5 olmak üzere tüm Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki maden sahalarında teknik nezaretçilik yapmak mümkündü. Bu görevi, ilgili ruhsat sahasında bulunan maden işletmesinde sigortalı olarak görev yapan maden mühendisleri yapabildiği gibi kendi serbest olarak  veya bir mühendislik firması personeli olarak bu hizmeti ruhsat sahiplerine veriyordu. TMMOB Maden Mühendisleri Odasının belirlediği asgari hizmet tarifesi maalesef maden mühendisleri tarafından uygulanmıyor ve bunun sebebini de serbest ekonomi ve rekabet koşullarına bağlayarak çok düşük fiyatla bu hizmetleri verenler ortaya çıkmıştı. İşin ilginç yanı ise hiç görmediği, gitmediği maden sahalarına “Teknik Nezaretçi” olarak atanıyor sözde hizmet veriyorlardı. Bu olay zamanla maden ocaklarında yaşanan iş kazaları veya iş cinayetlerinin artması sonucu sorgulanmaya başlamış ve çok tehlikeli iş yeri kapsamına giren maden ocakları için İş Güvenliği hizmetleri alması (Risk analizleri, İş Güvenliği Uzmanı,İş yeri hekimi vs.) şart koşulmuştur. Bunun neticesinde de Teknik Nezaretçi ve İş güvenliği Uzmanı arasında sorumluluk paylaşımı, iş verenin bu konuda tüm mesuliyeti kendisi haricinde teknik ekibe yükleme hissiyatı doğmuş  ve sonunda yine bu kazalar, facialar eksilmemiş aksine artmıştır.

İşte bu problemi çözmek adına ve istihdama katkı sağlamak arzusuyla her ruhsat sahası için Daimi Nezaretçi Maden Mühendisi atanması zorunlu kılınmıştır. (18 Şubat 2016’dan sonra her ruhsat sahasına Daimi Nezaretçi atanmasına dair MİGEM yazısı http://www.migem.gov.tr/duyurular/genel/Daimi%20Nezaret%C3%A7i%20Atama%20Esaslar%C4%

B1.pdf  )

Sektör temsilcileri bu yeni bilgiyi duyar duymaz hemen öfkelenmiş ve mühendis istihdamına olanak sağlayacak bu hareket onlar için ekstra bir maliyet gibi görülmüştür. Empati yapılırsa, bir iş verenin/firmanın birden fazla hatta onlarca ruhsat sahası olunca her ruhsat sahası için daimi nezaretçi atanması, maddi açıdan zor duruma bırakacaktır. Ancak maalesef sektör temsilcileri, TMMOB tarafından belirlenen asgari ücret tarifesini zaten uygulamıyor iken mühendise saygısızca” sadece diplomanı istiyoruz,imzan gerekli” gibi tavır takınan firmalarında sayısı az değil.

Peki, daimi nezaretçilik sistemi bu sorunların çözümü olabilecek mi? Çözüm olması için maden kanunu ile birlikte İş Sağlığı ve Güvenliği kanunuda gözden geçirilmeli ve sektörel olarak yönetmelikler yenilenmelidir. Bu temel çözüm olmadıkça bu daimi nezaretçilik sistemi, diploma kiralamalara, ofis kapatmalarına, düşük ücretle mühendis çalıştırmaya ve daimi nezaretçilerin günah keçisi olarak görülmesine yol açacaktır.

Neler Yapılmalı?

Daimi Nezaretçilik sistemi daim olması için yani sürdürülebilir ve sağlıklı bir sistem olması için bunlar yapılmalıdır:

Daimi Nezaretçi atanmadan önce o ruhsat sahası için kesinlikle İş güvenliği uzmanı atanmış olması gerekli,

Daimi Nezaretçi ücreti MİGEM başkanlığında oluşturulan bir fon ile ruhsat sahibi SGK tarafından belirlenen meslek kodlarına ve MMO asgari ücret tarifesine göre o fona yatırmalı,

Tüzel kişilik kavramı detaylandırılmalı ve mühendislik-müşavirlik hizmeti veren ofislerin kepenk kapatmaları engellenmesi adına daimi nezaretçilik sistemi ile teknik nezaretçiliğin de devam etmesi,

Teknik Nezaretçilik sisteminde bölge veya komşu il sınırları getirilmelidir.

Ülkemizin kalkınması ve sektörün gelişmesi adına işvereninden işçisinde kadar herkesin hakkı korunmalıdır ama günümüzde emekçinin maaşını ve iş güvenliği maliyetlerini çok büyük problem gibi gören sektör temsilcileri yakın zamanda yaşadığımız Soma ve Ermenek faciaları ders olmalıdır. Bunun yanında çevreci madencilik kavramına da hepimiz alışmalıyız. Doğaya saygıyı yitirdiğimizde insanlıkta biter. 

Kazasız çalışmalar...